Χιλιάδες κόσμου από την Ελλάδα και το εξωτερικό κυρίως από τη γειτονική Σμύρνη της Τουρκίας βρέθηκαν στο χωριό Θυμιανά της Χίου την τελευταία Κυριακή της αποκριάς για να θαυμάσουν από κοντά το ξεχωριστό και μοναδικό έθιμο της Μόστρας.

Το έθιμο έχει τις ρίζες του στο Μεσαίωνα, όταν πειρατές και κουρσάροι λεηλατούσαν τα παράλια των νησιών και άρπαζαν τις σοδειές των κατοίκων. Κάποτε στην περίοδο της Αποκριάς, την Παρασκευή της Τυρινής, καθώς όλο το χωριό γλεντούσε, οι φύλακες από τις βίγλες (κυκλικοί πύργοι- παρατηρητήρια της θάλασσας) ειδοποίησαν ότι έρχονταν πειρατές. Οι Θυμιανούσοι, φουντωμένοι όπως ήταν από το γλέντι, κίνησαν προς την παραλία και τους έστησαν ενέδρα. Στη σκληρή μάχη που ακολούθησε, οι πειρατές κατατροπώθηκαν και οι χωριανοί, μεθυσμένοι από τη χαρά της νίκης, μετέφεραν τους αιχμαλώτους στην πλατεία του χωριού και τους «μόστραραν» (=τους επεδείκνυαν), συνεχίζοντας το γλέντι τους, μέχρι την Τυρινή Κυριακή. Σε ανάμνηση λοιπόν αυτής της νίκης, το έθιμο επαναλαμβάνεται από τότε ανελλιπώς κάθε χρόνο. Την Τυρινή Παρασκευή το βράδυ, οι Θυμιανούσοι ντυμένοι «κουδουνάτοι» (=μεταμφιεσμένοι) ανεβάζουν τη Μόστρα, δηλαδή τα σατυρικά καρναβαλικά άρματα, στο χωριό, κάνοντας διάφορα κωμικά νούμερα και φορώντας αυτοσχέδιες προσωπίδες (μουτσουναριές). Την Τυρινή Κυριακή με τη συνοδεία τοπικών οργάνων, χορεύουν το «ταλίμι», έναν ιδιότυπο χορό που αναπαριστά κινήσεις αντιμαχόμενων πολεμιστών. Οι χορευτές χωρίζονται σε δυο ομάδες, τους βρακάδες- Θυμιανούσους και τους κουδουνάτους- πειρατές. Χορεύουν ανά δύο, κραδαίνοντας μεγάλα σπαθιά και φωνάζοντας: «Βρε-Βρε-Μωρή-Μωρή». Στο τέλος, χορεύουν όλοι μαζί τον ιδιότυπο χορό «Δετό», πιασμένοι απ' τους ώμους.

Μετά από το έθιμο της Μόστρας ακολουθούν οι καρναβαλικές εκδηλώσεις με μουσικές, χορό και μασκαράδες σε ένα αποκριάτικο ξεφάντωμα γεμάτο ζωντάνια και κέφι! Να σημειώσουμε ότι το έθιμο της Μόστρας καθώς και το καρναβάλι διοργανώνεται κάθε χρόνο από το Μορφωτικό Εκπολιτιστικό Όμιλο Θυμιανών και εθελοντές με την υποστήριξη του Δήμου Χίου και της Περιφέρειας Β. Αιγαίου.